خدمات رایگان شیمی‌درمانی و رادیوتراپی به بیماران سرطانی

 

 

 

به گزارش دنیای اسرار:درختان افراشته و فضای جنگل‌گون بیمارستان تأمین‌اجتماعی فیاض‌بخش که آمیخته به عطر برگ درختان است، ذهنم را از دغدغه حضور در یک محیط درمانی رها و پیاده‌روهای پر از درخت آن، قدم زدن در محیط بیمارستان را لذت‌بخش می‌کند. تهیه گزارش از مجموعه رادیوتراپی آنکولوژی «امید» این بیمارستان، بهانه ورودم به این مرکز است که با طی مسافتی کوتاه، ساختمان این مجموعه را مشاهده می‌کنم. به نظر می‌رسد عنوان این مجموعه، انتخاب شایسته‌ای است تا «امید» را در دل بیماران زنده کند؛ ساختمانی که از سال ۱۳۸۵ پذیرای بیماران مبتلا به سرطان است و خدمات آن در سه حوزه شیمی‌درمانی سرپایی، درمانگاه و رادیوتراپی ارائه می‌شود.

 

سلاله صدرایی روزنامه‌نگار

بیماران نیازمند به درمان‌های بیش از ۶ ساعت در بخش خون و هماتولوژی این بیمارستان که خارج از بخش آنکولوژی است، بستری می‌شوند. طبقه اول این بخش با ۱۶ تخت بستری سرپایی به درمان‌های شیمی‌درمانی اختصاص دارد که خانم‌ها در دو اتاق و آقایان در یک اتاق، پس از پذیرش در روند درمان قرار می‌گیرند.

 

شرط انتخاب همکاران

سرپرستار مجموعه رادیولوژی آنکولوژی امید بیمارستان فیاض‌بخش، تعداد پذیرش بیماران را در این واحد روزانه ۳۵ تا ۴۵ بیمار برمی‌شمارد که بسیاری از این بیماران برای درمان سرطان‌هایی مانند سینه، معده، روده بزرگ، پانکراس و لنفوم‌ها به این مرکز مراجعه می‌کنند.

کار در این واحد از ساعت ۸ صبح کلید می‌خورد و تا ساعت ۱۴.۳۰ به طول می‌انجامد و در صورت نیاز، در شیفت عصر نیز خدمت‌رسانی می‌شود. همراه داشتن برگه پاتولوژی پزشک، از ملزومات پذیرش بیماران در این واحد به شمار می‌رود. آزاده حسین‌زاده در این باره توضیح می‌دهد: «بیماران در صورت تشخیص پزشک معالج نسبت به وجود سلول‌های تومورال برای تداوم درمان به انکولوژیست ارجاع داده می‌شوند تا نسبت به انجام  شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا هردو مورد، اقدام شود.»

پزشکان آنکولوژیست همه‌روزه از شنبه تا پنج‌شنبه در درمانگاه حضور دارند و بیماران را پذیرش و ویزیت می‌کنند.

به گفته سرپرستار این مجموعه، بیماران خارج از بیمارستان و افرادی که به متخصصان خصوصی مراجعه کرده‌اند، در این بخش به طور رایگان پذیرش می‌شوند. او مدت انتظار بیماران را برای دریافت خدمات شیمی‌درمانی حدود یک تا دو هفته بیان می‌کند، اما درمان بیماران اورژانسی همان روز مراجعه آغاز می‌شود.

به نظر می‌رسد خدمت‌رسانی در چنین محیطی که بیماران نیازمند توجه جدی هستند، آسان نیست. درباره نحوه خدمت‌رسانی پرستاران می‌پرسم، حسین‌زاده ادامه می‌دهد: «کارکنان این بخش همه انتخاب شده‌اند؛ زیرا به کسی نیاز داریم که روحیه بالایی داشته باشد و ارتباط خوب، مؤثر و مطلوبی با بیمار برقرار کند.»

به گفته او، بخش آنکولوژی امید بیمارستان فیاض‌بخش در مدت همه‌گیری کرونا، خدمات خود را به بیماران مبتلا به سرطان تعطیل نکرده بود: «برخی دانشگاه‌های دولتی به دلیل پایین بودن سیستم ایمنی بدن بیماران، به طور موقت خدمات خود را تعطیل کرده بودند، اما در مرکز ما در این مدت، بدون هیچ تعطیلی به کار خود ادامه داد و خوشبختانه آمار مورتالیتی نیز بسیار کم بود.»

 

کادر دلسوز

در یکی از اتاق‌ها، بیماری که در حال انجام شیمی‌درمانی است، توجه‌ام را جلب می‌کند. به نظر روحیه قوی‌ای دارد و با آرامش در تخت مخصوص شیمی‌درمانی که قابلیت نشستن و دراز کشیدن دارد، قرار گرفته است. پس از کسب اطمینان از حال مساعد او برای گفت‌وگو، علت مراجعه‌اش را جویا می‌شوم: «از سال ۹۷ بیمار این مرکز هستم. مشکلم ابتدا با سرطان سینه شروع شد. آن زمان با ارائه نامه جراح معالج در این مرکز پذیرش شدم و یک دوره شیمی‌درمانی و رادیوتراپی را سپری کردم. مهر ماه امسال با انجام آزمایش‌های دوره‌ای، معلوم شد سرطان به کبدم متاستاز (سرایت بیماری به سایر اندام‌ها) کرده و در حال حاضر جلسه چهارم شیمی‌درمانی را سپری می‌کنم.»

خود را محبوبه شیری معرفی می‌کند، ۴۳ ساله است و یک فرزند ۱۷ ساله دارد. خوشبختانه بدون هیچ وقفه توانسته در روند شیمی‌درمانی قرار گیرد: «پس از انجام سونوگرافی، در گفت‌وگوی تلفنی با پزشک معالجم در همین بیمارستان در جریان وضعیت سلامتی‌ خود قرار گرفتم و دکتر معالجم هماهنگی‌های لازم را برای پذیرش من برای شیمی‌درمانی به عمل آورد. با خود گفتم؛ «ماشاءالله به سرعت عمل این مرکز که تا این حد دلسوز بیمار هستند. همچنین کادر پرستار نیز با مهربانی با بیماران رفتار می‌کنند و می‌توانم بگویم؛ دعاگوی‌شان هستم.»

بسیاری از داروهای شیمی‌درمانی از پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی برخوردار است و با توجه به رایگان بودن صفر تا ۱۰۰ مراحل درمان در مراکز ملکی تأمین‌اجتماعی، بیماران هیچ مبلغی را برای خدمات شیمی‌درمانی و رادیوتراپی پرداخت نمی‌کنند. شیری ادامه می‌دهد: «حتی بیمه تکمیلی هم از عهده این هزینه‌ها برنمی‌آید. من باید هر دوره ۱۰ میلیون تومان هزینه کنم و هشت جلسه درمان حدود ۸۰ میلیون تومان هزینه دارد؛ درحالی که سقف بیمه‌های تکمیلی محدود است. پدرم نیز سرطان پروستات داشت و چون زیر پوشش تأمین‌اجتماعی نبود، در مواردی مجبور بودیم داروهای او را از بازار آزاد تهیه کنیم و تنها یک قلم قرص او حدود ۳ میلیون تومان هزینه دربر داشت. افرادی را می‌شناسم که برای تهیه داروهای شیمی‌درمانی خود مجبور به پرداخت حدود ۳۰ میلیون تومان برای هر قلم دارو هم شده‌اند.»

 

خدمات بیمارستان

بیمار دیگری در حال آماده‌سازی برای تزریق نوعی از داروی شیمی‌درمانی است. او سرطان سینه دارد و در همین مرکز رادیوتراپی می‌شود. هر سه هفته یک‌بار هم باید آمپول مخصوصی را تزریق کند. در فرصتی مناسب درباره روند پذیرش و خدمات این بیمارستان جویا می‌شوم. مریم عبادی‌آذر پاسخ می‌دهد: «خدمات این بیمارستان بسیار مناسب و می‌توانم بگویم بی‌نظیر است. وقتی متوجه بیماری خود شدم، در کمتر از یک هفته درمانم را شروع کردند.»

این بیمار ۵۳ ساله دارای سه فرزند بزرگسال است و به واسطه شغلش که آرایشگری است زیر پوشش بیمه مشاغل آزاد قرار دارد، درباره هزینه‌های درمان می‌گوید: «درمان بیماری سرطان در بخش خصوصی هزینه سرسام‌آوری دارد. در این مرکز هزینه شیمی‌درمانی برای من رایگان بود، اما برای سایر خدمات فرانشیز پرداخت می‌کنم. من دوران بیماری خیلی سختی را سپری کرده‌ام، اما برخورد کارکنان این بخش بسیار عالی است و در مقابل بی‌تابی بیماران خم به ابرو نمی‌آورند و واقعاً از آنان تشکر می‌کنم.»

برای بیماران آرزوی سلامتی می‌کنم و برای ادامه گزارش به طبقه همکف که خدمات رادیوتراپی هم در این طبقه واقع شده، می‌روم.

 

کمبود نیروی انسانی

در این طبقه با عبور از واحد پذیرش، سالن انتظار بیماران را مشاهده می‌کنم که عده‌ای منتظر ویزیت پزشکان و تعدادی نیز در انتظار درمان رادیوتراپی نشسته‌اند. دستگاه «های‌تک» رادیوتراپی در فضایی محصور قرار دارد و به دلیل خطر تشعشع، برای ورود به این واحد باید رمز عبور در زده شود که این اقدام از سوی مسئول فیزیک بخش رادیوتراپی انجام می‌شود. یک دستگاه نسبتاً عظیم رادیوتراپی را مشاهده می‌کنم که از سال ۱۳۹۵ خریداری شده و از آن زمان تاکنون همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۱۹ در اختیار بیماران نیازمند رادیوتراپی قرار می‌گیرد. در حال حاضر روزانه ۳۰ بیمار برای رادیوتراپی پذیرش می‌شوند و معمولاً هر بیمار به مدت ۲۰ دقیقه زیر دستگاه قرار می‌گیرد.

مرضیه نبی‌خانی در شرح روند انجام رادیوتراپی بیماران می‌گوید: «در واحد فیزیک بر اساس سی‌تی سیمولیشن (نوعی سی‌تی‌اسکن بر مبنای شبیه‌سازی) طراحی درمان بیمار انجام می‌شود و پس از تأیید پزشک، بیمار بر مبنای طراحی، رادیوتراپی می‌شود.»

به گفته نبی‌خانی در این واحد شش کارشناس رادیوتراپی، دو کارشناس فیزیک و چهار پزشک رادیوتراپیست مشغول به فعالیت هستند.

او مهمترین مسائل واحد رادیوتراپی را کمبود نیرو؛ هم در زمینه کارشناسان فیزیک و هم رادیوتراپی بیان می‌کند و برخورداری از یک دستگاه جایگزین رادیوتراپی را بسیار ضروری می‌داند: «لازم است تا یک دستگاه بک‌آپ داشته باشیم تا چنانچه دستگاه به هر دلیلی «آف» شد، بیمار معطل نشود. بسیاری از مراکز دولتی و خصوصی نیز دارای دستگاه جایگزین هستند.»

برای ادامه تهیه گزارش، در سالن انتظار چشمم‌ به بیماری می‌افتد که بسیار پریشان‌حال و نگران نشسته است. سرصحبت را که باز می‌کنم، درددلش باز می‌شود و وضع حالش را که دچار توده در ناحیه ریه شده، شرح می‌دهد: «حدود شش هفت ماه قبل متوجه توده در ناحیه گردن شدم؛ اما چون اذیتم نمی‌کرد، توجهی نکردم. تا اینکه روز به روز عود کرد و دردش بیشتر و معلوم شد که ریه‌ام نیز درگیر شده است. به بیمارستان میلاد مراجعه کردم و برای ادامه درمان من را به این مرکز فرستادند و منتظر ویزیت دکتر هستم.» او که از شهرستان دورود به اتفاق همسر و فرزندش آمده از اینکه برای درمان خود بسیار دیر اقدام کرده، بسیار ناراحت است.

 

شانس درمان سرطان

بخش پایانی گزارشم به گفت‌وگو با مسئول بخش رادیوتراپی آنکولوژی بیمارستان فیاض‌بخش اختصاص دارد. دکتر حسین فودازی یکی از مهمترین مراحل درمان سرطان را استفاده از دستگاه رادیوتراپی عنوان می‌کند و معتقد است شانس درمان با رادیولوژی بیش از سایر روش‌ها است، در نتیجه او خرید دستگاه‌های رادیولوژی را به عنوان یک سرمایه‌گذاری در حوزه درمان می‌داند.

متخصص رادیوآنکولوژی با بیان اینکه این مرکز از سال‌های ۸۵- ۸۴ فعالیت خود را آغاز کرده، می‌افزاید: «آن زمان رادیوتراپی با دستگاه کبالت انجام می‌شد. این دستگاه در سال ۹۰ از دور خارج شد و با پیگیری‌هایی که در سازمان به عمل آمد، دستگاه جدید رادیوتراپی در سال ۱۳۹۵ خریداری شد، اما خدمات شیمی‌درمانی این مرکز همواره فعال بوده است.»

فودازی با اشاره به اینکه زنجیره درمان سرطان سه حلقه دارد، می‌گوید: «جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی سه حلقه درمان سرطان را شامل می‌شود، اما نام سرطان که برده می‌شود، همه یاد شیمی‌درمانی می‌افتند. باید بدانید حدود ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان در پروسه درمان خود نیاز به رادیوتراپی دارند و درصد کمتری نیازمند شیمی‌درمانی می‌شوند.»

وی ادامه می‌دهد: «اما چون رادیوتراپی دستگاه گران و پرهزینه‌ای است، تأسیس آن در مراکز با سختی انجام می‌شود؛ درحالی که درصد موفقیت درمان با رادیوتراپی بیش از شیمی‌درمانی است. خوب است یادآوری شود اگر برای خرید این دستگاه پول هنگفت مورد نیاز است، در عوض سالیان متمادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در مقابل، سالیانه حداقل دو سه میلیارد تومان هزینه شیمی‌درمانی صرف می‌شود که شاید با اثربخشی کمتر از رادیولوژی باشد.»

مسئول بخش رادیوتراپی آنکولوژی بیمارستان فیاض‌بخش تأکید می‌کند: «از این‌رو تصور پرهزینه و گران بودن دستگاه رادیوتراپی، باید اصلاح شود و می‌توان گفت تهیه این دستگاه به نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.»

به گفته فودازی، بسیاری از بیماران این مرکز از سایر مراکز درمانی به ویژه بیمارستان میلاد به این مرکز ارجاع داده می‌شوند و ارائه خدمات رایگان تأمین‌اجتماعی به بیمارانی که با بحران سلامت مواجه شده‌اند، در کاهش دغدغه آن‌ها نسبت به دستیابی به خدمات درمانی، اقدامی بسیار مؤثر است.

مسیرم را به سمت در خروجی بیمارستان ادامه می‌دهم، در حالی که چهره بیماران، روحیه مقاوم و قلب مملو از امید آنها برای بهبودی در ذهنم نقش بسته و آرزوی سلامتی ‌آنان ورد زبانم شده است.