نقش نماز در پیشگیری و کاهش جرایم و آسیب های اجتماعی

به گزارش دنیای اسرار: بی شک نماز ضامن اجرای واقعی برای بسط عدالت و گسترش حق و حقیقت و اجتناب از هرگونه جرم و جنایت توسط فرد و در نتیجه پاک­سازی جامعه می‌باشد.

نماز به عنوان یکی از مهمترین ارکان برنامه دینی برای زندگی و سعادت بشر ، تاثیر به سزایی در کاهش آسیب های اجتماعی دارد و می تواند تا حدودی از اثرات مخرب آن جلوگیری کند و یکی از بهترین راه­ های پیشگیری و حتی درمان آسیب ­های اجتماعی و معضلات جامعه می­باشد.

اندیشمندان در حوزه­ های دین­ روانی بر این باورند که دین به صورت عام و نماز به صورت خاص مهم­ترین عامل رساندن انسان به سعادت حقیقی و دوری از گناهان است. یافته­ های علمی و تحقیقاتی روان­ پژوهان نشان می­ دهد که انسان­ های دین­دار و دارای اعتقادات مذهبی و نمازخوان از سلامت روانی بیش­تری برخوردارند.

اهمیت نماز

اولین چیزی که پس از پذیرش دین اسلام واجب می­ شود، نماز است و تنها چیزی که معیار اعمال دیگر است، نماز است. هرچند در نظریات مختلف بر اهمیت دین بر سلامت روان تأکید شده است، اما این تأکید به علت گستردگی مفاهیم دینی کلی است به همین علت نیازمند است تا به صورت خاص به مهم­ترین مفهوم و مناسک دین اسلام؛ یعنی نماز پرداخته شود.

قرآن کریم بارها مسلمانان را به نماز فراخوانده ومی­ فرماید: « و نماز را بر پا دارید که نماز از کار زشت و ناپسند بازمی­ دارد.» و آن را مایه­ ی ذکر و دوری از گناهان می ­داند. در واقع انسان می­تواند از نماز یاری بجوید. نماز نوعی دعای سامان یافته است که مسلمانان موظف­اند روزی پنج بار آن را انجام دهند. در دین مبین اسلام نماز – عبادت برتر- عامل مؤثری است در نجات انسان از غوطه ­ور شدن در آلودگی­ ها و منشأ مهمی است برای خودسازی فرد و جامعه. نمازی که با آگاهی، عشق، خضوع و اخلاص به جای آورده شود، موجب طهارت روح و قرب الهی می ­شود.

نماز و پیشگیری از جرایم اجتماعی

نماز جماعت در مساجد زمینه آشنایی مسلمانان را با همدیگر فراهم می‌آورد و این آشنایی در محلات، محل‌های کسب و کار و طی تعاملات اجتماعی عمیق‌تر می‌شود. آشنایی افراد یک محله یا شهر و برقراری شبکه گسترده­ تعاملات و روابط بین فردی باعث شکل‌گیری نوعی نظام نظارت همگانی در جوامع اسلامی می‌شود که بدون نیاز به مراجع دولتی و رسمی تأمینی و نظارتی زمینه بروز ناهنجاری‌ها و جرایم اجتماعی را از بین می‌برد و بر مبنای اصل امر به معروف و نهی از منکر به ایجاد نظم اجتماعی، اعتماد عمومی، سلامت فردی و اجتماعی و محو مظاهر مفاسد اجتماعی در جامعه کمک شایانی می‌کند.

نماز عاملی بازدارنده

نماز ضامن اجرای واقعی برای بسط عدالت و گسترش حق و حقیقت و اجتناب از هرگونه جرم و جنایت توسط فرد و در نتیجه پاک­سازی جامعه می‌باشد. جوانی که در جامعه­ امروزی به انواع وسایل تفریحی و شادی‌های کاذب مجهز است، پایه‌های حکومت غرایز طغیان گر در کانون وجود او مستحکم و پابرجاست. یگانه وسیله برای کنترل کردن او یاد خدا و تذکر آفریدگار جهان است و آیین شریف اسلام که پیوسته خواهان سعادت بشر و جامعه­ی انسانی است هر فرد را موظف ساخته هر روز چندین مرتبه با تشریفات خاص خدا را یاد نموده و اوقاتی را برای این عمل معنوی انتخاب نموده که از هر نظر حساس است و انسان را از اوج لذت­های دنیوی همچون، خواب و کار و… به یاد خدا و ذکر او متوجه می‌سازد.

تاثیر نماز در تغییر سبک زندگی

نماز زمانی سبب تعالی فرهنگی و اجتماعی می شود که صرفا عمل ظاهری نباشد، بلکه باطن نماز که با حضور قلب میسر می شود، در نماز گزار متجلی شود، چنانچه روایت شده است که از نماز، آن میزان پذیرفته می شود که با حضور قلب همراه باشد. نکته ای که ذکر آن لازم است اینکه برای تحقق و ترویج سبک زندگی اسلامی، اراده جمعی نیاز است و همه باید با همکاری هم، سبک زندگی را تغییر دهند. اگر هر فرد تصمیم به اصلاح سبک زندگی خویش بگیرد و در کنار آن عزم جمعی باشد، سبک زندگی بهبود می یابد.

نتیجه ­گیری:

امروزه که مسأله­  بزهکاری و به ویژه بزهکاری نوجوانان در سراسر جهان، ذهن اندیشه ­وران را به خود معطوف نموده، اگر بتوانیم فرهنگ نماز خواندن را گسترش دهیم می‌توانیم مانع بروز انحرافات گوناگون در بین این قشر آسیب‌پذیر جامعه شده و یا آن­ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم. به فرمایش قرآن، تارکان نماز همان مجرمانی هستند که وقتی از آنان سؤال می‌شود که چه چیز باعث جهنمی شدن شما شده است؟ می‌گویند ما نماز نمی‌خواندیم(سوره­ مدثر، آیات ۴۲-۴۳) و همان شخص پشیمان و حسرت‌مند است که به هنگام مرگ می‌گوید: « خدایا مرا بازگردان تا نمازهایی را که نخوانده‌ام بخوانم و به او پاسخ منفی داده می‌شود».

رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) هم در این خصوص بیان داشتند: «به نماز و مساجد اهمیت دهید که پرونده‌های دادگستری مال بی‌نمازهاست و نمازخوان­ه ای واقعی در دادگستری پرونده ندارند، نماز خوب، فحشا و منکر را از یک ملت بیرون می‌کند. این­ هایی که به مراکز فساد کشیده شدند، بی‌نمازها هستند».

پیشنهادها :

همان طور که گفته شد، نماز نقش و تأثیر مهم و زیادی بر کاهش آسیب­ های اجتماعی دارد، بنابراین راهکارها و پیشنهادهای زیر برای اقامه نماز توسط قشرهای مختلف جامعه ارائه می­ گردد:

۱- محبت­ ورزی:

از نیکوترین و اساسی‌ترین اصول تربیت دینی جامعه و عامل اساسی پیشگری و درمان، به کارگیری روش­ های مهرورزانه است. با توجه به سرشت آدمی و تأثیرپذیری انسان از نرمی و دوستی و انزجار فطرت آدمی از تُندی و خشونت‌گرایی، نیکوترین راه و رسم تربیت مذهبی کودکان و نوجوانان و همچنان عامل مؤثر در درمان نمازگریزی آنان، به کارگیری روش محبت است.

۲- استفاده از روش الگویی:

افرادی که علاقه به نماز ندارند و یا نمازگریز هستند نیز به خاطر وجود نداشتن الگوهای مناسب و عدم اهتمام والدین به این موضوع، با افراد بی‌نماز و نمازگریز همانندسازی نموده و آن­ها را الگوی شخصیتی خویش قرار داده‌اند؛ بنابراین والدین و مربیان باید از نخستین دوران کودکی،‌ هم خود به عنوان الگوی مناسب برای کودکان بوده و هم افراد دیگری را که اهل نماز هستند به عنوان الگو معرفی نمایند و بالطبع کودکان هرچه از الگوهای مناسب‌تر و والاتری بهره‌مند شوند، کم­تر دچار آسیب نمازگریزی می‌شوند.

۳- روش تذکر:

یکی دیگر از روش‌های درمان نمازگریزی در جامعه به کارگیری روش تذکر و یادآوری است. چه بسا افرادی که علاقه به نماز ندارند و دلیل آن هم این است ‌که به اهمیت و جایگاه نماز پی نبرده‌اند. اگر به این افراد یادآوری شود که نماز کلید بهشت است و به منزله­ی پرچم و نشانه  اسلام است، ممکن است به نماز علاقه ­مند شوند. همچنان اگر پیامدهای منفی نمازگریزی هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی و نیز پیامدهای دنیوی و اخروی آن بیان گردد، ممکن است عده‌ای متنبه شوند و همچنان بیان عاقبت افرادی که اهل نماز نبوده‌اند، می‌تواند در علاقه­ مندی افراد به نماز مؤثر باشد.

۴- نقل یا نمایش قصه‌ها و خاطره‌های زیبا در ارتباط با اهمیت و عظمت نماز:

بدون شک بیان قصه‌های لطیف و خاطره‌های زیبا و استفاده­ی بهینه از هنر نمایش در به تصویر کشیدن نگرش و رفتار پیشوایان و الگوهای محبوب در ارتباط با نماز، می‌تواند در درمان نمازگریزی در بین همه­ی مردم به خصوص جوانان و نوجوانان مؤثر باشد. در تهیه، تولید و پخش این گونه برنامه‌ها صدا و سیما نقش اصلی را می‌تواند ایفا نماید و نکته‌ای که در ارائه­ی این گونه برنامه‌ها باید رعایت شود توجه به ویژگی‌های سنی، ذهنی و شرایط فرهنگی- اجتماعی مخاطبان است.

۵- برگزاری کلاس­ های احکام، فرهنگی، علمی و حتی ورزشی در مساجد و دادن جوایز نفیس به جوانان در جذب و مشارکت فعالانه  جوانان به مسجد و نماز مؤثر بوده و این روش در کاهش جرایم اجتماعی می­ تواند مؤثر باشد.

۶- تعلق امتیازات ویژه و خاص به نمازگزاران به ویژه جوانان در امر استخدام موجب جذب جوانان به مسجد شده و این کار در کاهش جرایم اجتماعی نقش مؤثری خواهد داشت.

۷- ارتباط نزدیک ائمه­ جماعت با نمازگزاران؛ البته به صورت صمیمی و دوستانه نه خشک و رسمی، جوانان را به مشارکت در امور مساجد و خواندن نماز تشویق می ­نماید.

۸- کشف استعدادهای درخشان در مسجد و در بیرون از مسجد و دادن فرصت برای خودی نشان دادن مهارت­ های خودشان جوانان را راغب به مسجد و نماز می­ نماید؛ به عنوان مثال: جوانی استعداد مؤذنی و مکبری و قاری بودن را دارد ولی متأسفانه نه میدان داده شده و نه تشویق شده، در چنین شرایطی دادن فرصت و تشویق به این چنین افرادی میزان مشارکت در امور مساجد را بیش­تر و بهتر خواهد کرد.

تهیه و تنظیم: سید محمد صائب، کارشناس دفتر تحقیقات کاربردی پلیس اصفهان