وقتی میراث خاموش جان می‌گیرد؛ عمارت صفویه و چشم‌انداز تازه گردشگری شرق اصفهان

وقتی میراث خاموش جان می‌گیرد؛ عمارت صفویه و چشم‌انداز تازه گردشگری شرق اصفهان

مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با تأکید بر اینکه احیای این بنای ثبت ملی صرفاً یک پروژه مرمتی نیست، گفت: آنچه امروز در عمارت صفویه شکل گرفته، تلاشی هدفمند برای پیوند زدن تاریخ، هنر و توسعه پایدار گردشگری است؛ مسیری که با رعایت استانداردهای بین‌المللی مرمت، حفظ اصالت معماری و ایجاد زیرساخت‌های اقامتی و خدماتی، این اثر تاریخی را از یک بنای خاموش به مجموعه‌ای زنده و اثرگذار در اقتصاد گردشگری شرق اصفهان تبدیل کرده است.

به گزارش خبرنگاردنیای اسرار ،امیر روحانی، مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه، در جمع خبرنگاران اظهار کرد: حضور اصحاب رسانه در این مجموعه تاریخی، پس از ۱۲ سال طراحی، مرمت و بازسازی مستمر، برای ما اتفاقی ارزشمند و نقطه‌ای تعیین‌کننده است. این بازدید می‌تواند نگاه عمومی جامعه، به‌ویژه مردم اصفهان، هنرمندان، پژوهشگران تاریخ و دوستداران میراث فرهنگی را نسبت به ظرفیت‌های پنهان این مجموعه تغییر دهد.

تاریخ، نه بازگشت به گذشته بلکه مسیر آینده

وی با انتقاد از برخی نگاه‌های نادرست نسبت به آثار تاریخی افزود: متأسفانه در سال‌های اخیر، در بخشی از جامعه این تصور شکل گرفته که توجه به میراث تاریخی به معنای درجا زدن در گذشته است، در حالی که واقعیت کاملاً معکوس است. هرچه علم، معماری، ریاضیات، فیزیک، سازه، صوت و متریال را عمیق‌تر بررسی می‌کنیم، در بناهای تاریخی با نمونه‌هایی دقیق‌تر، انسانی‌تر و هوشمندانه‌تر مواجه می‌شویم.

روحانی ادامه داد: حضور در چنین فضاهایی، تجربه‌ای مستقیم از آرامش، زیبایی و نظم مهندسی است. یکی از نشانه‌های خلوص فرهنگی معماری ایرانی نیز گمنام بودن معماران این آثار است؛ جایی که بنا نه به نام فرد، بلکه به نام فرهنگ و اندیشه یک تمدن باقی مانده است.

احیای وقف و اعتماد به آینده

مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با اشاره به نقش اجتماعی مرمت آثار تاریخی تأکید کرد: احیای بناهای تاریخی در حقیقت تداوم فرهنگ وقف و حفظ سرمایه اجتماعی گذشتگان است. اگر نسل امروز این آثار را رها کند، نسل‌های آینده به این نتیجه می‌رسند که هر آنچه ساخته می‌شود، محکوم به فراموشی و تخریب است. اما وقتی یک بنا مرمت و زنده می‌شود، این پیام به آینده منتقل می‌شود که تخریب پایان راه نیست و بازآفرینی همواره ممکن است.

وی افزود: هنر تنها عنصری است که می‌تواند عمر انسان و اندیشه را فراتر از زمان امتداد دهد. پروژه‌های بزرگ دوره صفویه نیز با همین نگاه شکل می‌گرفتند؛ مسیریابی هوشمندانه، توجه به امنیت، اقتصاد، اقامت کاروان‌ها و توسعه تجاری، همه بخشی از یک طرح کلان بودند، نه تصمیم‌های مقطعی و کوتاه‌مدت.

بنایی با روایت‌نامه تاریخی مکتوب

روحانی با اشاره به پیشینه مستند عمارت صفویه گفت: این بنا از جمله آثار شاخصی است که روایت‌نامه تاریخی مکتوب دارد. جهانگردانی همچون شاردن و ماکسیم سیرو در کتاب «راه‌های ایرانی» به این عمارت در شرق اصفهان و محدوده سیستان اشاره کرده‌اند. حتی در منابع تاریخی آمده که آنتونی و رابرت شرلی هنگام ترسیم مسیرهای ایران، راه کوتاه‌تر سیستان را برای دسترسی شاه به آبگرم ورتون پیشنهاد داده‌اند.

وی افزود: نکته مهم این است که ساخت این مجموعه محدود به یک دوره پادشاهی نبوده و حتی در دو تا سه دوره پس از شاه عباس نیز ادامه داشته است. این موضوع یک درس جدی برای مدیریت امروز است؛ زیرا در گذشته، تغییر حاکمان موجب توقف پروژه‌ها نمی‌شد و توسعه، پیوستگی داشت.

۱۲ سال مرمت تخصصی با استاندارد بین‌المللی

مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با اشاره به روند اجرایی پروژه گفت: طراحی این طرح از سال ۱۳۹۳ آغاز شد و با توجه به توان تخصصی تیم مرمت، موفق به دریافت مجوز اجرای هم‌زمان طراحی و مرمت شدیم. عملیات مرمت حدود هفت سال به طول انجامید و بهره‌برداری مجموعه نیز پس از وقفه ناشی از دوران کرونا، در سال ۱۴۰۳ آغاز شد.

وی تصریح کرد: این پروژه دارای گواهی تخصصی مرمت از کشور ایتالیا است و استادان و کارشناسان دانشگاه‌های معتبر این کشور در فرآیند مرمت حضور داشته‌اند. دریافت لوح‌های تقدیر و تأییدیه‌های فنی، نشان‌دهنده انطباق کامل اقدامات انجام‌شده با استانداردهای جهانی مرمت بناهای تاریخی است.

شکل‌گیری یک مجموعه کامل اقامتی و پذیرایی

روحانی گفت: شرکت مجموعه گردشگری صفویه در سال ۱۴۰۳ به‌صورت سهامی خاص تأسیس شد و بهره‌برداری کامل پروژه را بر عهده دارد. این مجموعه شامل ۲۴ اتاق اقامتی، فضاهای VIP و CIP در شاه‌نشین، رستوران، تالار پذیرایی، کترینگ با ظرفیت تولید بیش از هزار پرس غذا در روز، کافی‌شاپ و سفره‌خانه سنتی است که همگی بر اساس اصالت تاریخی طراحی شده‌اند.

وی افزود: مجموعه عمارت صفویه تحت نظارت اتحادیه و مجمع هتلداران استان اصفهان فعالیت می‌کند و موفق به اخذ پروانه بهره‌برداری درجه دو شده است. در همین راستا از سرمایه‌گذاران علاقه‌مند برای مشارکت در بخش‌های تالار، رستوران، کافی‌شاپ و سفره‌خانه سنتی دعوت می‌کنیم.

بزرگ‌ترین رینگ گردشگری شرق اصفهان در حال تولد

مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با اشاره به آزادسازی حریم بنا گفت: این مجموعه که در ابتدا بیش از ۷۵ درصد تخریب شده بود، امروز پس از ۱۲ سال مرمت اصولی به یکی از پروژه‌های شاخص گردشگری استان تبدیل شده است. حریم درجه یک و دو مجموعه با هزینه شخصی و همکاری میراث فرهنگی تعیین و طرح تفصیلی منطقه نیز تدوین و تصویب شده است.

وی افزود: آزادسازی حدود دو هکتار از حریم بنا، زمینه شکل‌گیری یک رینگ کامل گردشگری شامل عمارت صفویه، کاروانسرا، آب‌انبار تاریخی و فضاهای جانبی را فراهم کرده است؛ رینگی که در صورت تأمین اعتباری بین ۳ تا ۵ میلیارد تومان برای آزادسازی کامل، می‌تواند به بزرگ‌ترین محور گردشگری شرق اصفهان تبدیل شود.

مرمت آب‌انبار و شاهکار مهندسی کویر

روحانی با تشریح مرمت آب‌انبار تاریخی مجموعه گفت: مخزن اصلی این آب‌انبار امروز به فضای کافه و سفره‌خانه سنتی تبدیل شده و تمامی زیرساخت‌ها از جمله آب، برق، گاز، شبکه، دفع رطوبت و نورپردازی، به‌صورت کاملاً اصولی اجرا شده‌اند.

وی افزود: ستون‌های سنگی سه‌مفصلی و ضدزلزله بنا، با الهام از مفاصل دست انسان طراحی شده‌اند و توان تحمل بار ۵۰ تن را دارند؛ ستون‌هایی که ۹ سقف گنبدی آجری را نگه داشته‌اند، در حالی که سطح فوقانی بنا کاملاً مسطح است؛ ویژگی‌ای کم‌نظیر در معماری کویری ایران.

سرمایه‌گذاری ۱۲۰ میلیاردی برای احیای یک میراث ملی

مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با اشاره به هزینه‌های انجام‌شده گفت: در مجموع حدود ۱۲۰ میلیارد تومان برای این پروژه صرف شده است. عملیات مرمت شامل خروج بیش از ۸۰۰ کامیون خاک دستی، مصرف ۱۲۰ کیلومتر کابل برق و سال‌ها پیگیری برای اخذ انشعابات استاندارد بوده است.

وی در پایان با اشاره به برخی حاشیه‌ها تأکید کرد: با وجود فعالیت شفاف، مجوزهای قانونی کامل، اسناد مالکیت رسمی و بهره‌برداری ۱۲ماهه، اخیراً بدون حضور ما جلسه‌ای برگزار و صلاحیت مجموعه زیر سؤال برده شده است؛ در حالی که عمارت صفویه یکی از معدود پروژه‌های فعال گردشگری استان است که امروز به جای تخریب، به موتور توسعه منطقه تبدیل شده است. حفاظت از این اثر ثبت ملی، نه هزینه بلکه سرمایه‌گذاری بلندمدت برای آینده گردشگری و اقتصاد شرق اصفهان است.

خبرنگار:علیرضاهژبری