روابط‌عمومی‌ یکی از بخش‌های راهبردی و استراتژیک در سازمان است

دکتر سپنجی:

روابط‌عمومی‌ یکی از بخش‌های راهبردی و استراتژیک  در سازمان است

به گزارش دنیای اسرار-نفیسه آقاجان:  در دنیای کنونی، روابط‌عمومی به‌ عنوان بخش عمده نظام ارتباطی سازمان‌ها نقش مهمی در ایجاد کانال‌های ارتباطی، کسب اطلاعات و داده‌های سازمان به منظور برنامه‌ریزی سازمانی ایفا می‌کند که می‌تواند چراغ راه توسعه پایدار جوامع باشد.

سال‌ها بود که همایش‌های روابط‌عمومی، تنها به‌ مرور و بررسی دستاوردهای گذشته این دانش اکتفا کرده‌ و نکته جدیدی به این امر مهم اضافه نشد. در این راستا از سال گذشته اقدامی نو و اساسی به منظورارائه آموزش‌های نوین و توانمندسازی مدیران، کارشناسان و کارگزاران این عرصه توسط اساتید برجسته کشور تحت عنوان کنفرانس رویکردهای نوین روابط عمومی در این حوزه کلید خورد تا با برگزاری کنفرانسی ملی، رویکردهای جدیدی در این عرصه ارائه شود.

برهمین اساس و باتوجه به دستاوردهای سال گذشته امسال نیز و برای دومین سال پیاپی کنفرانس رویکردهای نوین روابط‌‎عمومی در تاریخ ۴ و ۵ دیماه سالجاری و با حضور اساتید برجسته کشور وفعالین و کارگزاران این حوزه در تالار شهروند اصفهان برگزار می‌شود که آنچه در ادامه می‌خوانید ما‌حصل گفتگو با یکی از اساتید و سخنرانان بنام و برجسته کنفرانس و صاحب نظریه مخاطب‌پنداری، دکتر امیر عبدالرضا سپنجی می‌باشد.

• تعریف شما از روابط عمومی چیست؟

روابط‌عمومی مجموعه‌ای از ارتباطات درون و برون‌سازمانی است که بخشی به نام ارتباطات و روابط‌عمومی متصدی آن است و آن را مدیریت می‌کند و در سازمان‌های مختلف به نام مدیریت ارتباطات یا روابط‌عمومی و امور رسانه‌ای و امثال آن نامگذاری شده است؛ که با توجه به این تعریف، بحث رسانه‌ای ، ارباب رجوع و مشتریان، مربوط به مسائل برون‌سازمانی بوده و روابط عمومی باید با این گروه از افراد در تعامل باشد. اما در بحث درون‌سازمانی مبحث فرهنگ سازمانی و توانایی همکاران و کارشناسان روابط‌عمومی در انجام امور درونی سازمان مورد توجه قرار می‌گیرد.

• به نظر شما روابط‌عمومی پیشرو و سرآمد درحوزه چشم‌انداز روابط‌عمومی نوین در ایران چه ویژگی‌هایی می‌تواند داشته باشد؟

طبعاً روابط‌عمومی نوین و سرآمد بدون کارشناسان مسلط و دارای تحصیلات مرتبط و صرفا آشنا با این حوزه نمی‌تواند موفقیت داشته باشد.

کارشناسان و همکاران روابط‌عمومی بازوهای مدیران روابط‌عمومی و حتی مدیران ارشد یک سازمان هستند که می‌توانند در انجام کلیه امور درون و برون‌سازمانی کمک کنند.

امروزه فرمولهایی وجود دارد که با توجه به تعداد اعضای سازمان به صورت کمی و کیفی مشخص می‌شود که چه تعداد کارشناس در روابط‌عمومی باید حضور داشته باشند تا حداقل بصورت متوسط و مناسب و با بهترین کیفیت بتوانند بحث ارتباطات سازمانی را اداره کنند. همه این موار د وقتی دست به دست دهند با یک برنامه‌ریزی مناسب و گروه مشاورین خلاق می‌تواتند مجموعه‌ای توانمند تشکیل دهند.

روابط‌عمومی بدون اتاق فکر تقریبا راه به جایی نمی‌برد و اگر مشاوران قوی و امین د رکنار روابط‌عمومی سازمان نباشد قطعا آن روابط‌عمومی به روزمرگی و در عمل شاید به روزمردگی مبتلا شود که این موضوع تنها یک بخش مسئله است.

اما در بخش دیگرنگاه عالی و کلان به بحث روابط‌عمومی است. در این بخش اگر یک روابط‌عمومی صرفاً وظیفه خود بداند که چند مصاحبه، مناسبت یا گرامیداشت، جلسه و یا همایش برگزار کند؛ ما در همان جایگاه دو یا سه دهه اخیر ایران هستیم. ولی خوشبختانه امروزه روابط‌‎عمومی‌ها یکی از بخش‌های راهبردی و استراتژیک سازمان و دستیار و مشاور امین مدیر ارشد سازمان هستند و این جایگاه باعث می‌شود روابط‌عمومی رشد کند تا بتواند در قامت یک بخش راهبردی و عملیاتی چه کلان‌نگر و چه جزءنگر در سازمان فعالیت کند و در اینجاست که هم سازمان و هم روابط‌عمومی می‌توانند پیشرو و سرآمد باشند.

• همانطور که مستحضرید امسال دومین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین رواب‌عمومی را در پیش رو داریم، در نشست خبری کنفرانس عنوان شده که در این دوره دپارتمان ارتباطات و روابط‌عمومی کشورهایی مانند کانادا، فرانسه ، آلمان، افغانستان و تاجیکستان اعلام آمادگی و حضور جهت همکاری در کنفرانس را دارند، به نظر شما تعامل با این کشورها چه اثراتی در پیشرفت این حوزه برای هر دو طرف خواهد داشت؟

بحث تعامل بویژه با کشورهای همسایه به شدت اثرگذار است زیرا هم ما را به یک مقایسه تشویق می‌کند و هم برگزاری این کنفرانس‌ها چه بین‌المللی چه نیمه بین‌المللی می‌تواند در حوزه‌های مختلف از جمله ارتباطات و روابط‌عمومی سطح اطلاعات و دانش ما را ارتقا دهد.

قطعا کشورهای پیشرفته‌تر، فرا‌صنعتی و جهان اولی وجود دارند که فعالیت‌های چشمگیری در این حوزه داشته و کارهای بزرگی انجام داده اند ماننددوانجمن بین المللی در حوزه ارتباطات ، روابط عمومی ، IAMCR، ICA و امثالهم اما این اتفاق خوبی است که ما هم با کشورهای دیگر تعامل د اشته باشیم و اینکه چه مرزهایی را درنوردیده‌اند و چه توانمندی‌هایی دارند را مورد تحقیق وبررسی قرار دهیم و امیدوارم در دوره‌های بعد شاهد گستردگی بیشتر آن باشیم.

• با توجه به اینکه جنابعالی صاحب نظریه «مخاطب‌پنداری» در رسانه و مولف کتابی با همین عنوان نیز هستید، لطفا توضیحاتی را در ارتباط با این نظریه ارائه فرمایید.

بحث مخاطب‌پنداری نکته‌ای است که در ارتباطات و فعالیت‌های رسانه‌ای در کشورهای اسلامی رصد کردیم و در اینجا لازم است از استادم جناب آقای دکتر محسنیان‌راد که این اصطلاح برای اولین‌بار توسط ایشان مطرح شد یاد کنم و پس از طرح این اصطلاح نظریه‌پردازی و تئوری‌سازی آن در رساله دکترای بنده مورد تحقیق قرا گرفت و به سرانجام رسید و سپس در قالب یک کتاب تالیف و به چاپ رساندم.

در این نظریه ابعادمختلف را با جمع‌آوری ده‌هزار سند و طی یک دوره ده‌ساله مورد تحقیق و بررسی قراردادم که می‌توان گفت قابلیت تعمیم به چهار دهه اخیر در کشور خودمان و پیش از انقلاب اسلامی را دارد و رگه‌هایی از آن در نگاه سیاستگذاران اصلی کشور در آن دوران دیده می‌شود. همچنین در کشورهای دیگری که پیشینه اسلامی دارند مانند مصر، عربستان و …که یک نگاه اقتدارگرایانه به اسلام و حکومت داشته‌اند میتوان ردپایی از آن را مشاهده کرد.

در خیلی از موارد مخاطب‌پنداری به عنوان نظریه نبوده و گفته شده الگویی است که ما از رسانه‌ها و مخاطبانشان داریم. در بحث مخاطب‌پنداری ما کلمه مخاطب را می‌شنویم اما در عمل نگاه ما رویکرد رسانه‌ای به مخاطبان است و در نظر گرفتن یک رسانه کاملا سنتی و دینی به نام منبر، زیرا شاخصه‌های یک رسانه دینی را داراست که در جهان اسلام بویژه تشیع این شاخصه‌ها را در فرد سخنران و نحوه نگاه به مخاطب به طوریکه رسانه (منبر) را در اختیار دارد می‌بینیم. حتی در جوامع غربی در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ نظریه‌ای مانند گلوله جادویی مورد بحث و بررسی بوده که در آن همین مخاطب‌پنداری وجود داشته که البته تفاوت‌هایی با نظریه ما دارد.

• لطفا توضیح مختصری در ارتباط با نحوه اجرایی‌کردن این نظریه بفرمایید.

این نظریه بر اساس کدگذاری معکوس و روشی کیفی طراحی شده است و اجرای آن از طریق نرم افزار MPR (ام پی آر) دسته‌بندی و صورت می‌پذیرد.

در این مبحث حدود سیصدهزار واژه‌گذاری انجام دادیم و در قالب ده هزار سند کاملا گویا از مراجع معظم تقلید، رهبران اجتماعی، سرآمدان حکومتی، روسای جمهور ، وزرا، روسای صدا و سیما، نمایندگان مجلس و … مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است و پس از آن این نظریه را در سه عرصه نگاه به رسانه، نگاه به مخاطب و رسانه‌هراسی دسته‌بندی کردم که با توجه به محوریت سخنرانی‌ام توضیحات کامل و دقیق در مورد این نظریه را در کنفرانس ارائه خواهم نمود.

• و سخن پایانی؟

بنده دانشجوی اول راه در این عرصه هستم و باید بیشتر بخوانم، بدانم و تجربه کنم. ما باید عرصه را برای جوانترها‌، تازه واردها و کسانی که علاقه‌مند به این حوزه‌ها هستند باز بگذاریم تا بتوانند هم در بحث‌های عملیاتی ارتباطات، رسانه‌ها و روابط‌عمومی و هم در بحث‌های نظری مانند ترجمه، تالیف، نظریه‌پردازی و پژوهشی ورود پیدا کنند که این امر مستلزم حمایت دولت و حاکمیت از این حوزه می‌باشد.

در دهه‌های اخیر در عرصه روابط‌عمومی وارتباطات بهای ناچیزی داده‌ایم و روز به روز متاسفانه دچار خسران و پسرفت شدیم. اما در حال حاضر خرسندم که حداقل در وزارتخانه‌های مختلف چندین فرد قوی به عنوان استاد ارتباطات و روابط‌عمومی مشغول به انجام فعالیت هستند و امیدوارم در همه بخش‌های خصوصی، دولتی و حاکمیتی به حوزه ارتباطات و روابط‌عمومی توجه ویژه و با جدیت سرمایه‌گذاری شود.

پی‌نوشت:

به برخی از فعالیت‌های وی بطور مختصر اشاره می‌کنیم.

دکتر امیر عبدالرضاسپنجی متولد سال ۱۳۵۳، عضو هیأت علمی دانشگاه و درحال حاضر مدیر روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان حفاظت محیط‌ زیست کشور ،استاد علوم ارتباطات و رسانه،نویسنده و نظریه‌پرداز در حوزه ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبایی،عضو هیات علمی و استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،مولف و مترجم آثار ارزشمند علمی و از سخنرانان برجسته و توانا در حوزه ارتباطات و روابط عمومی در دومین کنفرانس رویکردهای نوین روابط‌عمومی و صاحب نظریه مخاطب‌پنداری در رسانه است.