‌نقش صدا و سيما در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب

بي گمان نحوه رفتار، گفتار، حرکات دست و چشم و لباس مجريان و بازيگران زن و محتواي فيلم ها و مجموعه هاي تلويزيوني مي تواند در زمينه الگوسازي هاي مثبت و منفي عفاف و حجاب در جامعه تاثير بسزايي داشته باشد.

 

به گزارش دنیای اسرار :در بين وسايل ارتباط جمعي، تلويزيون به دليل گيرايي و جذابيت هاي خاص خود نقش و سهم بيشتري در انتقال الگوهاي رفتاري و فرهنگ سازي حجاب و عفاف درجامعه دارد و از آنجا که مخاطبان تلويزيون گروه معدودي نيستند و تمامي گروه هاي سني، مخاطب پيام هاي تلويزيون قرار مي گيرند، اين رسانه در سطح بسيار کلان و بر کل جامعه تأثير مي گذارد. علاوه بر اين سهولت استفاده از تلويزيون و تنوع برنامه هاي آن، اهميتش را دوچندان مي کند

 

در کتاب صحيفه نور جلد5 صفحه 203 آمده که حضرت امام خميني (ره) در مورد نقش و اهميت صدا و سيما چنين بيان داشته اند: «اهميت راديو و تلويزيون بيشتر از همه(وسايل ارتباط جمعي) است، اين دستگاه، دستگاه تربيتي است. بايد تمام اقشار ملت با اين دستگاه تربيت شوند، اين يک دانشگاه عمومي است، يعني دانشگاهي است که در تمام سطوح کشور گسترده شده است.»

 

مقام معظم رهبري (مدظله العالي ) نيز در ديدار با مديران صدا و سيما مي فرمايند:« زن سرشار از ارزش هاي اسلامي و انقلابي است. لذا سيماي زن مسلمان و انقلابي بايد با تکيه بر حجاب، نجابت و عفت نقش اصلي و اساسي او در خانواده و جامعه، تأثير زن در رشد مرد و جامعه و نيز نقش پر اهميت او در واقعيت هاي گذشته نظير جنگ تحميلي در صدا و سيما نشان داده شود»

 

الگوسازي صدا و سيما در زمينه حجاب و عفاف

 

براساس نظرسنجي مرکز تحقيقات صداوسيما از پر مخاطب ترين برنامه‌هاي سيما که در مرداد  98 منتشر شده  بيش از 80 درصد مردم بيننده برنامه هاي تلويزيون بودند که بر اساس آن زنان با آمار 73درصد، بيش از مردان «67.9درصد» به تماشاي تلويزيون نشسته اند. اين موضوع از اهميت تاثير پذيري برنامه هاي اين رسانه بر ذهن مخاطبان به خصوص قشر دختران و زنان جامعه حکايت دارد. بي گمان نحوه رفتار، گفتار، حرکات دست و چشم و پوشش مجريان و بازيگران زن و حتي محتواي فيلم ها و مجموعه هاي تلويزيوني مي تواند در الگوسازي هاي مثبت و منفي حجاب و عفاف در بين دختران و زنان جامعه تاثيرگذار باشد.

 

وظايف صدا و سيما در زمينه گسترش فرهنگ ‌نقش صدا و سيما در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب

 

قانون راهكارهاي اجرايي گسترش فرهنگ عفاف و حجاب كه در 13 دي 1384 به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيده براي 26 دستگاه اجرايي کشور وظايفي را تعيين کرده است. اين قانون 31 وظيفه را برعهده صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران قرار داده که در اين جا به برخي از مهم ترين اين وظايف اشاره مي شود:

 

1- فرهنگ‌سازي در زمينه اصلاح پوشش نامناسب و ارائه راه‌حل‌هاي مؤثر و فوري از طريق توليد برنامه‌هاي كارشناسي، گفتمان، توليد فيلم، تيزرهاي تلويزيوني و …

 

2- تبيين و‌ آموزش احكام شرعي حجاب و عفاف و رعايت حريم عفاف در خانه و اجتماع و آموزش معيارهاي رفتار صحيح زن و مرد جهت برقراري روابط متعادل اجتماعي.

 

3- ترويج الگوهاي مناسب حجاب از طريق توليد فيلم و سريال و ساير برنامه‌هاي تلويزيوني و انجام مناظره علمي، فرهنگي و هنري در خصوص فلسفه حجاب و عفاف به منظور استحكام بنيه اعتقادي و فرهنگي جوانان.

 

4- آموزش و ترويج احكام شرعي حجاب و پوشش بومي (منطقه‌اي)‌ در جغرافياي جمهوري اسلامي ايران.

 

5- به تصوير كشيدن زنان تحصيل كرده،‌ ممتاز، متعهد و باحجاب در فيلم‌ها و مجموعه‌هاي هنري و پرهيز از نشان دادن آنان در نقش‌ها و شخصيت‌‌هاي عامه و كم‌سواد.

 

6- بازنگري در شرايط انتخاب فيلم‌ها و سريال‌هاي خارجي بر اساس ملاك‌هاي حجاب و عفاف.

 

7- تهيه برنامه‌هاي متناسب با فرهنگ حجاب و عفاف براي كودكان و استفاده از قهرمان‌هاي عروسكي مطرح در كارتون‌ها و برنامه‌هاي

 

8- تهيه برنامه‌هاي مختلف در خصوص تاريخچه و جايگاه پوشش و حجاب در غرب، تبيين علل و عوامل آن و چگونگي رواج فرهنگ برهنگي در سده‌هاي اخير در آن جوامع.

 

9- نظارت مستمر بر تبليغات تجاري به منظور جلوگيري از ايجاد روحيه مصرف گرايي و تجمل پرستي به عنوان عوامل ترويج بي مبالاتي اخلاقي و سوق آن به سوي تبليغات و آگهي‌هاي فرهنگي و اخلاقي.

 

10- تدوين سياست‌هاي  مشخص در مورد سبك لباس و آرايش هنرمندان، مجريان زن و مرد و … در برنامه‌ها، فيلم‌هاي سينمايي، تئاتر و … با محوريت عفاف و حجاب.

 

نقدي بر عملکرد صدا و سيما در حوزه عفاف و حجاب

 

از جمله انتقاد هايي که به صدا و سيما در زمينه حجاب و عفاف وارد مي شود، ضعف برنامه‌‌ريزي دقيق و نداشتن اهتمام جدّي در راه ترويج فرهنگ عفاف و پوشش اسلامي است، چرا که تا کنون اقدام ويژه و برجسته‌اي که نشان‌دهنده برنامه‌ريزي هدفمند و گسترده در راه ترويج فرهنگ حجاب و عفاف باشد، در رسانه ملي انجام نشده و از توانمندي‌ و ظرفيت‌هاي بالاي

 

تلويزيوني براي فرهنگ‌سازي درباره حجاب، عفاف و لوازم آن به شايستگي استفاده نشده که البته اين کار، نيازمند پژوهش ژرف و علمي است.

 

با اين وجود در برخي سريال‌هاي تلويزيوني از بانواني که به پوشش اسلامي و حفظ حريم نامحرم مقيد هستند، شخصيت‌پردازي خوب و مناسبي انجام مي‌شود؛ يعني افرادي را موفق، جذاب و تأثيرگذار نشان مي‌دهند که شايستگي الگودهي به مخاطبان را دارند. به‌عنوان نمونه، از سريال «ستايش» مي‌توان ياد کرد که در آن، شخصيت ستايش که آراسته به پوشش برتر يعني چادر است، زني موفق رانشان مي دهد که با وجود ناملايمات فراوان توانسته فرزندان خود را بزرگ کرده و براساس ارزش هاي اسلامي تربيت کند. درنتيجه، مخاطب به وي علاقه‌مند مي‌گردد. اين‌گونه شخصيت‌پردازي‌ها در الگودهي درست، نقش بسزايي دارند.

 

در پايان ضمن سپاس از تلاش‌هايي که تا کنون از سوي رسانه‌ ملي در خصوص حجاب و عفاف انجام پذيرفته است، اما به نظر مي‌رسد براي ترويج آن بايد گام‌هاي بيشتري برداشته مي‌شد که به عللي از انجام آن بازمانده‌اند و اين، خود نيازمند آسيب‌شناسي جدي و دقيق است.

 

تهيه و تنظيم: حميد رضا محمدي – فعال رسانه اي و کارشناس علوم ارتباطات